اثرات مفید موادی مانند آمینواسید، هیومیک اسید، فولویک اسید، عصاره جلبک دریایی، میکروب‌های مفید و … در رشد، افزایش عملکرد، بهبود کمی و کیفی محصول و مقاومت گیاهان به تنش‌های زنده و غیرزنده به اثبات رسیده است. بصورت معمول میزان عناصر غذایی در مواد محرک رشد کم یا ناچیز است و این مواد به شیوه‌های دیگری به غیر از تامین مواد مغذی مورد احتیاج گیاه، باعث اثرات مفید در رشد و فیزیولوژی گیاه می‌شوند. تأثیر این مواد در گیاهان مختلف و مناطق متفاوت و حتی در ارقام متنوع یک گیاه ممکن است متفاوت باشد، بنابراین بایستی در نحوه استفاده از مواد محرک رشد، گیاه هدف و بررسی‌های منطقه‌ای در نظر گرفته شود.
از دیرباز جلبک دریایی تازه به عنوان کود در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفته، اما در سالهای اخیر اثرات محرک رشدی آن نیز به اثبات رسیده است. این مسئله موجب گسترش استفاده از این مواد و عصاره آنها گردیده است. عصاره جلبک‌های دریایی بسته به منبع و گونه مورد استفاده و فصل عصاره‌گیری شامل مواد مختلفی می‌باشد که از آن جمله می‌توان به پلی ساکاریدها، لامینارین، آلجینات‌ها و کاراجینان‌ها اشاره کرد. به علاوه موادی چون عناصر ماکرو و ریزمغذی، استرول‌ها و ترکیبات نیتروژنه‌ای مانند بتائین‌ها و هورمون‌ها نیز در عصاره جلبک‌های دریایی یافت می‌شود. تعدادی از این ترکیبات در واقع فقط در جلبک‌های دریایی وجود دارند که این مسئله یکی از دلایل افزایش توجه به این گروه از موجودات زنده برای تولید مواد محرک رشد است. بسیاری از این مواد منحصر به منبع جلبکی خاصی می‌باشند مانند کاراجینان‌ها که تنها در جلبک‌های دریایی قرمز یافت می‌شوند. از این مورد که بگذریم بسیاری از مواد محرک رشد مفید توسط جلبک‌های قهوه‌ای تولید می‌شوند که معروف‌ترین آنها Ascophyllum، Fucus و Laminaria می‌باشند.
اثرات مفید عصاره جلبک‌های دریایی هم در مصرف خاکی و هم محلول‌پاشی و همچنین در کشت‌های هیدروپونیک به اثبات رسیده است. عصاره جلبک‌های دریایی در خاک تشکیل ژل می‌دهند و نگهداری آب در خاک و تهویه خاک را بهبود می‌بخشند. ترکیبات پلی‌آنیونی موجود در این مواد در تبادل کاتیونی یون‌های فلزی مفید شرکت کرده و با کلاته کردن عناصر غذایی حاصلخیزی خاک را افزایش می‌دهند. تاثیر مثبت این مواد بر روی باکتری‌های خاکزی نیز به اثبات رسیده است. این مواد باکتری‌های محرک رشد گیاه را تقویت کرده و اثر آنتاگونیستی بر روی باکتری‌های پاتوژن دارند. اثرات مفید عصاره جلبک بر روی جوانه‌زنی بذور، استقرار گیاه در مزرعه و رشد و نمو با وجود هورمون‌های گیاهی و ترکیبات شبه هورمونی در این مواد ارتباط دارد و به عنوان عامل اصلی محرک رشد بودن این مواد در نظر می‌شود. وجود تعداد زیادی از هورمون‌های گیاهی نظیر سیتوکینین، اکسین، آبسیزیک اسید، جیبرلیک اسید و سایر ترکیبات شبه هورمون مانند استرول‌ها، پلی‌آمین‌ها و سالیسیلیک اسید در عصاره جلبک دریایی به اثبات رسیده است.
مشاهده شده است که محلول‌پاشی عصاره جلبک موجب افزایش رشد ریشه در محصولات مختفی مانند انگور، توت فرنگی، گوجه فرنگی و ذرت می‌شود. در محصولاتی مثل انگور، گوجه فرنگی، سویا و کاهو افزایش جذب مواد غذایی ماکرو و میکرو نیز در اثر استفاده از عصاره جلبک‌های دریایی گزارش شده است. افزایش سطح جذب کننده مواد غذایی در ریشه و بهبود راندمان جذب عناصر غذایی و آب می‌تواند سبب بهبود رشد و مقاومت به تنش‌های زنده و غیرزنده شود. در موارد متعددی افزایش سطح کلروفیل، بهبود رشد و افزایش عملکرد با استفاده از عصاره جلبک دریایی گزارش شده است. گلدهی و تشکیل میوه زود هنگام در برخی محصولات در اثر استفاده از جلبک‌های دریایی مشاهده شده است، از این قابلیت می‌توان برای پیش‌رس کردن محصولات و فروش زودتر از موعد آنها استفاده کرد.
عصاره جلبک دریایی موجب افزایش مقاومت به به تنش‌های اسمزی و دمایی می‌شود. در عصاره جلبک دریایی 16 تا 17 نوع اسید آمینه وجود دارد که در میان آنها گلایسین بتایین از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و موجب افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های خشکی و سرما می‌شود. به علاوه عصاره جلبک دارای مقدار زیادی پتاسیم می‌باشد که نقش این عنصر غذایی نیز د بهبود مقاومت گیاهان به تنش‌ها مشاهده شده است.
آلجینیک اسید موجود در جلبک‌های دریایی موجب افزایش بیان ژن‌های مقاومت گیاه می‌شود که از جمله آنها می‌توان به افزایش بیان پروتئین‌های دهیدرین در هنگام مواجهه با تنش‌های غیرزنده مثل خشکی و سرما اشاره کرد. آلجینیک اسید قابلیت اتصال به کاتیونهای فلزی را دارد و می‌تواند با کاتیونهای فلزی کمپلکس تشکیل داده و از این طریق کارایی جذب عناصر غذایی توسط گیاه را افزایش دهد. پلی‌ساکاریدهایی در عصاره جلبک‌های دریایی وجود دارند که باعث افزایش مقاومت گیاهان در برابر بیماری‌های قارچی افزایش می‌شوند.
ما در مجموعه جنوبگان سعی کرده ایم به دلیل اثرات فوق العاده مفید عصاره جلبک‌های دریایی حداکثر استفاده را از خواص مفید این مواد با توجه به نیازهای گیاه در شرایط مختلف ببریم. سیویکا محصول اختصاصی عصاره جلبک دریایی جنوبگان است که علاوه بر عصاره جلبک دریایی دارای مقادیر بالایی NPK ، آهن، آمینواسید و آلجینیک اسید می‌باشد. به علاوه بسیاری از سایر محصولات جنوبگان دارای مقادیر قابل توجهی عصاره جلبک دریایی می‌باشند که از آن جمله می‌توان به محصولات زیر اشاره کرد:
- سیویکا
- های‌پتاس+میکرو
- بیتاسول
- فروت ست
- فروت ست پلاس
- سیلیکاسول
- کود کامل
- فرتریکس 20:20:20 SC
- فرتریکس 20:20:20 SP
منابع
غفاری نژاد, نورقلی پور, غیبی, محمد نبی. محرک های رشد گیاهی، نقش آنها در فیزیولوژی گیاه، جذب عناصر غذایی و مقابله با تنش‌های محیطی. مدیریت اراضی. 1399، جلد 8، شماره 1، صفحه 67-47
Du Jardin P. Plant biostimulants: Definition, concept, main categories and regulation. Scientia horticulturae. 2015 Nov 30;196:3-14.
Ali O, Ramsubhag A, Jayaraman J. Biostimulant Properties of Seaweed Extracts in Plants: Implications towards Sustainable Crop Production. Plants (Basel). 2021 Mar 12;10(3):531.
Liu, Y., Song, Q., Li, D., Yang, X., & Li, D. (2017). Multifunctional Roles of Plant Dehydrins in Response to Environmental Stresses. Frontiers in Plant Science, 8. https://doi.org/10.3389/fpls.2017.01018