ضرورت انجام آزمایش خاک

خاک، بستر اصلی کشت و رشد گیاه است لذا توجه به سلامت و کیفیت آن امری ضروری و الزامی است . تکرار در انجام آزمون خاک با توجه به شرایط خاک و آب ، نوع کشت و اقلیم مناطق و …، نیز مفید است تا راندمان ترکیبات اصلاح کننده و جذب کودهای شیمیایی بررسی شود و بر اساس آن برنامه ای جامع در بهینه سازی کیفیت خاک جهت رشد و تغذیه گیاهی چیده شود. علاوه بر این با داشتن آزمایش خاک میتوان از هزینه های گزاف و مسمومیت شیمیایی خاک جلوگیری کرد، به عنوان مثال گاهی در آزمایش خاک مشخص می شود که یک یا چند عنصر غذایی در حد کفایت در خاک موجود است و صرفا با کنترل عوامل محدود کننده جذب مانند پی اچ یا شوری و یا توجه به مسائل اصلاحی خاک می توان شرایط جذب را مهیا نمود .

همچنین در آزمایش خاک مشخص میشود بهترین راهکار جهت رفع محدودیت جذب مواد غذایی چیست. برای مثال گاهی در نتایج آزمون مشخص می شود که خاک باغ یا مزرعه ما دارای آهک بسیار است، همچنین خاک دارای شوری و SAR (نسبت غلظت سدیم به کلسیم و منیزیم) بسیار بالایی است. در این صورت با علم بر اینکه آهک خاک مکفی است، لذا یکی از بهترین راهکارهای اصلاحی و کاهش نسبت جذب سدیم مصرف اسید سولفوریک زمستانه در باغات و سولفات های عناصر غذایی در فصل رشد در کلیه کشت های زراعی و باغی است .

با مصرف اسید سولفوریک یا ترکیبات سولفاته آهک خاک به گچ تبدیل شده و گچ به عنوان منبع کلسیم موجب کاهش میزان سدیم قابل جذب خواهد شد . عملا در چنین خاکی با این مشخصات، انجام چنین کاری یعنی با یک تیر چند نشان زدن.
بدین ترتیب نظریات تخصصی و انتخاب راهکارهایی که با یک تیر چند نشان زده می شود، نیازمند تجربه و آگاهی از شرایط است. یکی از بهترین منابع آگاهی از شرایط موجود خاک، آنالیز آن می باشد. با در دست داشتن آنالیز خاک می توان :

• کمبودها را بررسی نمود و توصیه کودی دقیق و صحیح را انجام داد .
• راندمان کودها و اصلاح کنندهای خاک را به صورت دوره ای ارزیابی کرد.
• از سلامت خاک و محیط زیست مطلع شویم .
• عوامل محدود کننده جذب مواد غذایی را مشخص نمود .

بررسی کمبودها و کمک به ارائه توصیه کودی دقیق و صحیح

به طور کلی در آزمایش خاک، مشخص می شود که خاک از نظر غنای عناصر غذایی در چه وضعتی میباشد. به بیان دیگر، می توان گفت در آزمایش خاک، میزان کمبود یا بیشبود عناصر مختلف غذایی در خاک به دقت تعیین میشود .
مزیت دیگر آزمایش خاک این است که از هدر رفت منابع کودی و مالی جلوگیری خواهد شد و از سوی دیگر با تعیین دقیق میزان کود ، نوع منبع کودی ، زمان و محل مصرف کود به سمت کشاورزی پایدار حرکت خواهیم کرد .

ارزیابی راندمان کودها و اصلاح کنندها

با استفاده از آزمایش خاک و آزمایش مکمل آن یعنی آزمایش برگ می توان به این نتیجه رسید که میزان جذب کودهای استفاده شده چه میزان بوده است و نیز با کمک آزمون برگ برنامه ریزی صحیح در تهیه تقویم غذایی سال آینده صورت خواهد گرفت . آزمون برگ به صورت سالانه لازم است ولی آزمون خاک چنانچه هدف تنظیم برنامه تغذیه باشد با توجه به نوع کشت (باغی ، زراعی ) و مدیریت آبیاری و اقلیم مناطق دو یا چند سال یک نوبت انجام میگردد .

آگاهی از سلامت خاک

گاهی بدون توجه به سلامت خاک، دست به عمل زده می شود که گاهی جبران آن به چندین سال تلاش و همت نیازمند است. سلامت خاک اصطلاحا به طیف گسترده ای از عملکرد اکولوژیک خاک گفته میشود به بیان دیگر، سلامت خاک به میزان قدرت خاک در ایجاد تعامل بین موجودات زنده خاک و عناصر غیر زنده خاک می گویند. گاهی شرایط خاک به سمتی می رود که حتی با داشت عناصر غذایی کافی، در گیاهان علامت ضعف، شوری و تنش دیده می شود. این علامت ها با وجود عناصر غذایی به وضوح نشان از ضعف سلامت خاک می دهند. عواملی که در افزایش پویایی و سلامت خاک تاثیر گذارند شامل غنای میکروبی خاک، میزان ماده آلی خاک، میزان تهویه خاک، ساختمان خاک و موارد این چنینی می باشد.

تشخیص و رفع عوامل محدود کننده

گاهی در آزمایش خاک مشخص میشود که تمامی عناصر و مواد غذایی در حد مطلوب هستند اما کمبود یا بیش بود یک عنصر (برای مثال بیشبود فسفر موجب اختلال در جذب روی، آهن و منگنز میشود) یا مطلوب نبودن شرایط خاک مانند سنگین یا سبک بودن بیش از حد خاک ، میزان pH بالاتر یا پایین تر از حد مطلوب و یا شوری بیش از حد، موجب شده تا در جذب عناصر غذایی خاک اختلال ایجاد شود. در این شرایط آزمایش خاک، شما را یاری میکند تا با انتخاب بهترین راهکار، آن عامل محدود کننده را تعدیل نموده یا رفع نمایید . در رفع عوامل محدود کننده رشد و عملکرد که گاهی هزینه ی پایینی دارد، میتوان در کوتاه ترین زمان ممکن به حداکثر پتانسیل عملکرد مناطق نزدیک تر شد .
امیدواریم کشاورزان پرتلاش کشورمان با بهره گیری از تجارب ارزشمند منطقه ای و نظرات مستند کارشناسی در تمامی عرصه های کاری و زندگی موفق باشند . آرزوی سلامتی و برکت روز افزون برای تمامی فعالان صنعت کشاورزی .

جنوبگان_دوست کشاورز