درخت پسته اهلي (Pistacia Vera) متعلق به تيره (Anacardiaceae) است. جنس Pistacia دارای ۱۱ گونه است كه همگي آنها از خود تربانتين يا سقز ترشح مي كنند. درخت پسته دارای برگهای مركب شانه ای بوده و ميوه پسته از نظر گياه شناسی در رديف ميوه های شفت طبقه بندی مي شود. درخت پسته دو پايه است و برای توليد ميوه به وجود هردو درخت نر و ماده نياز است.
گلهای درخت پسته فاقد گلبرگ و غده های شهد ساز بوده و زنبورهای عسل را به خود جلب نمی كنند و گرده گل توسط باد پراكنده مي شود. درخت پسته برگ ريز بوده، در پائيز خزان نموده و زمستان را در خواب مي گذراند. ريشه زائی درخت پسته محوری و عمودی بوده و قدرت توليد ريشه فرعی در درخت پسته ضعيف است. مرحله نونهالی درخت پسته طولانی بوده و تاقبل از پنج سالگی درختان ميوه كمی توليد مي كنند و از ۱۰ تا ۱۲ سالگي باردهی كامل و اقتصادی درخت آغاز می شود. مهمترين گونه های جنس Pistacia عبارتند از: P.Vera يا پسته معمولي، P.Khinjuk يا چاتلانقوش يا كسور، P.mutica يا بنه، P.atlantica ، P.terebinthus P.integerrima مهمترين ارقام پسته در ايران عبارتند از: اوحدی، كله قوچي، اكبری، احمد آقائي، ممتاز، بادامی زرند، شاه پسند، سفيد پسته نوق، خنجری دامغان و قزوينی. نياز سرمايي درخت پسته از ۶۰۰ ساعت با دمای كمتر از ۷ درجه سانتی گراد برای رقم كله قوچی تا ۱۲۰۰ ساعت با دمای كمتر از ۷ درجه سانتی گراد برای رقم اكبری متفاوت بوده و مقدار آن بطور متوسط ۱۰۰۰ ساعت زير ۷ درجه سانتي گراد در نظر گرفته مي شود. عدم تامين سرمای مورد نياز درخت پسته موجب تاخير در گلدهی، گلدهی نامنظم، كاهش تعداد برگچه های برگ، توليد برگهای غير طبيعی و ساده و… مي شود. كشت و پرورش پسته از عرض ۲۷ درجه شمالي تا عرض ۴۲ درجه شمالی انجام می شود. اغلب درختان پسته در ارتفاع ۲۰۰۰-۹۰۰ متری از سطح دريا قرار گرفته اند. درخت پسته قادر به تحمل دمای ۴۵ درجه سانتی گراد در تابستان و دماي ۲۰- درجه سانتي گراد در زمستان می باشد. برای داشتن حداكثر محصول ميزان حداكثر رطوبت نسبي بايستي كمتر از 35% باشد .
كاشت پسته
مناسبترين بافت خاك جهت كاشت پسته بافت شني لوم مي باشد ( 70-60 درصد شن ، 30-20 درصد سيلت يا لاي و 20-10 درصد رس ) . معيارهاي كيفي جهت آب مناسب براي آبياري باغات پسته عبارتند از : حداكثر شوري 4 ميلي موس بر سانتي متر ( بعلت مقاوم بودن درخت پسته به شوري ، آبياري با آبهاي داراي 8 ميلي موس بر سانتي متر شوري نيز براي درختان پسته انجام مي شود . ) ، حداكثر نسبت جذبي سديم 15 ( براي SAR بيشتر از 15 ، Ec آب نيز بايستي بيشتر از 3ميلي موس بر سانتي متر باشد ) ، حداكثر كلر آب آبياري 10 ميلي اكي والان بر ليتر ، حداكثر غلظت بر PPm 2 ، حداكثر بي كربنات ( Hco3 ) 5/8 ميلي اكي والان بر ليتر ، حداكثر سولفات ( So4 ) 10 ميلي اكي والان بر ليتر ، حداكثر ميزان كربنات سديم باقيمانده (RSC) 5/2 ، حداكثر غلظت منيزيم 5 ميلي اكي والان برليتر ( غلظت منيزيم بايستي از غلظت كلسيم آب آبياري كمتر باشد ) ، حداكثر مقدار باقيمانده خشك يا TDS 2000 ميلي گرم در ليتر . درصورت مطبق بودن خاك محل احداث باغ ، بايستي محل رديفهاي كاشت حداقل به عرض 1 متر و به عمق 2 متر با بيل مكانيكي كاملا” مخلوط و يكدست شود . درصورت انتخاب سيستم آبياري غرقابي و سطحي ، شيب نهايي زمين بايستي حدود 2-1 درصد باشد . كاشت نهال و يا بذر نبايد در داغ آب و نوك پشته ها انجام شده و بهتر است محل كاشت كمي پائين تر از محل داغ آب انتخاب شود . در نقشه كاشت بايستي محل رديفهاي كاشت ، محل قرارگرفتن درختان نر ، محل خيابانهاي اصلي و فرعي ، محل قرارگرفتن نوارهاي بادشكن، مسيرهاي اصلي و فرعي انتقال آب و . . . مشخص گردد . جوي پشته ها جهت كاشت بذر يا نهال ، بايستي به عرض 100 – 50 سانتي متر وعمق40-30 سانتي متر احداث گردد . محل كشت بذر از كف جوي بايستي حدود 10 سانتي متر بالاترباشد و هنگام آبياري ، آب حدود 5 سانتي متر روي بذر را بپوشاند . فاصله كاشت درختان در روي رديف حداقل 3-2 متر و فاصله رديفهاي درختان حداقل 6-5 متر در نظر گرفته شود . دور آبياري جهت نهالهاي پسته در سال اول حداكثر 7 روزه و درسال دوم 14 روزه مي باشد . جهت پيوند نهالهاي پسته ، در اسفندماه نهالهاي 3-2 ساله سربرداري شده و پس از رشد جوانه هاي جانبي بر روي پايه سربرداري شده ، حدود 3 شاخه جانبي برروي پايه اصلي نگهداري شده و ساير شاخه ها حذف مي شوند . زمان مناسب جهت پيوند نهالهاي پسته بطور عمده اواخر ارديبهشت تا اوايل خرداد مي باشد . نسبت مناسب درختان نر به درختان ماده نسبت 1 به 9 است . هرس فرم مناسب جهت درختان پسته ، هرس فرم جامي و شلجمي مي باشد .